Brief Zienswijze op het ontwerp
Hardenberg, 23 augustus 2022
Behandeld door: Robert Ekkelenkamp
Onderwerp: Zienswijze op het ontwerp van de Actualisatie van de Omgevingsvisie en Omgevingsverordening 2022 en Provinciaal Programma Energiestrategie inzake opweklocaties voor windenergie.
Geacht college,
Het college van Hardenberg heeft kennisgenomen van de ter inzage liggende stukken te weten Ontwerp Actualisatie Omgevingsvisie en Omgevingsverordening 2022 en het Provinciaal Programma Energiestrategie. In deze actualisatieronde is nieuw beleid geformuleerd voor het onderwerp duurzame energie waarbij binnen het Provinciaal voorkeursgebied voor windenergie in de gemeente Hardenberg twee clusters van ieder meer dan 30 windturbines zijn aangewezen.
Wij kunnen niet instemmen met de voorgenomen wijzigingen en vragen u om het ontwerp van de Actualisatie Omgevingsvisie en Omgevingsverordening en Provinciaal Programma Energiestrategie als volgt aan te passen:
- De opgave voor de gemeente Hardenberg voor opwek van duurzame energie met de energiemix zon en wind terug te leggen naar de vastgestelde opgave van RES 1.0;
- En, daarmee de aanwijzing van voorkeursgebieden voor grootschalige opweklocaties voor windenergie rondom Hardenberg eruit te halen.
Wij hebben hier vier hoofdargumenten voor, te weten:
- Het proces en overleg over Ontwerp Actualisatie Omgevingsvisie en Omgevingsverordening 2022 en het Provinciaal Programma Energiestrategie;
- Onze communicatie en betrokkenheid van onze inwoners en bedrijven;
- De ruimtelijke kwaliteit en planologische onderbouwing van de windturbineparken, en
- De milieu- en omgevingseffecten van beleid voor windturbineparken
Argumenten
1. Het proces en overleg over Ontwerp Actualisatie Omgevingsvisie en Omgevingsverordening 2022 en het Provinciaal Programma Energiestrategie
Het voorkeursgebied voorziet in twee grootschalige clusters van windturbines. Meer dan dertig windturbines per cluster en minimaal twee clusters in het voorkeursgebied rondom Hardenberg vergroot de opgave van onze RES 1.0 afspraken naar circa 768 GWh in de vorm van windenergie. Zonder enige vorm van overleg wordt afgeweken van de RES-ambitie en ons RES-bod van 166 GWh aan windenergie. Wij constateren dat deze ingrijpende en eenzijdige beleidswijziging ongekend is in zowel omvang als in ruimtelijke kwaliteit, milieu- en omgevingseffecten als sociale kwaliteit.
2. Onze communicatie en betrokkenheid van onze inwoners en bedrijven
De gemeenteraad van Hardenberg heeft in 2017 beleid opgesteld en is op zoekgebieden uitgekomen voor windenergie ter plaatse van de pilotgebieden Diffelerveld (50 GWh) en Bergentheim, Kloosterhaar en Sibculo (116 GWh). Deze zoekgebieden zijn de afgelopen jaren breed gecommuniceerd met onze partners, inwoners en bedrijven.
Dit heeft als eerste uitgemond in realisatie van windpark de Veenwieken. Veenwieken is tot stand gekomen door onder andere een zorgvuldige samenwerking tussen de provincie en gemeente Hardenberg. Aanvullend zijn wij in gesprek gegaan met de inwoners en bedrijven in deze gebieden en hebben voor Bergentheim, Kloosterhaar en Sibculo in 2019 een gebiedsproces gestart met een omgevingsadviesraad. Een aanpak die door de provincie met de ‘Handreiking gebiedsprocessen voor windenergie’ is overgenomen. De ambitie van de gemeente Hardenberg voor grootschalige windenergie ligt op initiatieven die van onderop komen. We willen de nieuwe initiatieven voor grootschalige opwek van elektriciteit actief stimuleren. Participatie en acceptatie vanuit de samenleving zijn daarvoor een belangrijke voorwaarde.
Het gebiedsproces voor Bergentheim, Kloosterhaar en Sibculo is mede door de Coronacrisis in opdracht van de gemeenteraad (bijlage 1, motie december 2021,) gestopt. We evalueren het gebiedsproces en betrekken daarbij de stakeholders uit het proces. We willen de leerpunten, de wensen en ideeën die in deze evaluatie naar voren komen gebruiken bij toekomstige communicatie- en participatietrajecten op het gebied van duurzaamheid en de energietransitie. We verwachten begin 2023 de evaluatie af te ronden.
De voorgenomen beleidswijzigingen doorkruizen dit zorgvuldig opgezette lijn van communicatie en betrokkenheid bij dit proces volledig.
3. De ruimtelijke kwaliteit en planologische inpassing windturbineparken (onvoldoende onderbouwing)
De gemeente Hardenberg constateert dat een deugdelijke planologische onderbouwing voor aanwijzen van twee clusters van ieder meer dan 30 windturbines ontbreekt. Daarnaast zien wij tegenstrijdigheden in de aanwijzing van de voorkeursgebieden voor wind en het ruimtelijk afwegingskader van de Catalogus Gebiedskenmerken.
De grootschalige locaties voor windenergie hebben grote gevolgen voor de leefomgeving van onze inwoners en ons landschap. Wij hechten grote waarde aan een zorgvuldige afweging van de effecten op zowel de ruimtelijke kwaliteit, de milieueffecten, duurzaamheid en sociale kwaliteit bij de inpassing van nieuwe windturbineparken. Dat geldt eens te meer omdat de gemeente Hardenberg gedurende het gebiedsproces voor windenergie is geconfronteerd met de ontwikkeling van windturbineparken in Duitsland direct over de grens bij Kloosterhaar. De bestaande windturbineparken in onze eigen gemeente, net over de grens met Duitsland en Drenthe hebben een daarbij ook effect op de aangewezen voorkeursgebieden. Dat geldt eens te meer omdat vanuit het proces van de RES 1.0 in zowel West-Overijssel, Twente als Drenthe ook heeft geleid tot zoekgebieden voor windenergie aan de grenzen met de gemeente Hardenberg.
Deze cumulatie van windenergiegebieden, zowel bestaand als nieuw, raakt onze inwoners en heeft effect gehad op de gebiedsprocessen. Dit is voor de gemeente aanleiding geweest om in beeld te brengen wat er rondom Hardenberg aan windturbines staat en potentieel kan komen te staan. Wij concluderen op basis van deze inventarisatie dat sommige gebieden mogelijk erg geraakt worden en wellicht te veel geraakt worden door de voorgenomen beleidswijziging.
Wij vinden het belangrijk om dit zeer zorgvuldig te betrekken bij afweging voor windturbine ontwikkelingen. Wij vinden het ongewenst dat er een te grote druk op enkele gebieden komt te liggen. We zijn van mening dat een evenwichtige verdeling van clusters van windturbines in Overijssel zorgvuldig moet worden afgewogen. De nieuwe beleidsvoornemens maakt het onmogelijk om deze zorgvuldige afweging in voldoende mate te doen.
De bestaande uitsluitingsgebieden voor windenergie zijn herijkt. Wij zijn verheugd te constateren dat het Nationaal Natuurnetwerk Nederland (NNN-gebieden) wordt niet langer aangemerkt is als uitsluitingsgebied voor windenergie. Hiermee is een belangrijke stap gezet voor energieprojecten in combinatie met klimaatopgaven zoals windbossen. Hierover zijn wij in het kader van zoekgebied Diffelerveld al enige tijd met u in gesprek. We zien echter bij de toepassing van de windladder een tegenstrijdigheid met deze ambitie.
4. De milieu- en omgevingseffectrapportage (onvoldoende onderbouwing)
De actualisatie van de Omgevingsvisie en Omgevingsverordening en Provinciaal Programma Energietransitie vormen een kader voor besluitvorming over windenergieprojecten die aanzienlijke milieueffecten kunnen hebben. De gemeente Hardenberg constateert dat op gebied van milieu- en omgevingseffecten een deugdelijke onderbouwing voor twee clusters van meer dan 30 windturbines ontbreekt.
De voorkeursgebieden voor grote clusters van meer 30 windturbines zijn potentiële ontwikkelingen met aanzienlijke milieueffecten. Het zorgvuldig, systematisch, transparant en objectief in beeld brengen van de milieueffecten waarbij partners, inwoners en bedrijven vroegtijdig zijn betrokken is een voorwaarde voor wijzigen van beleid op gebied van windturbines. De effectbeoordeling van uw voorgenomen beleidswijziging vervangt in geen geval een plan-m.e.r.-plicht. Er is een wettelijke basis voor het uitvoeren van een plan-m.e.r. bij wijziging van uw windenergiebeleid. De plan-m.e.r. is voor de actualisatie van de Omgevingsvisie en Omgevingsverordening en Provinciaal Programma Energietransitie niet aangetroffen.
Daarnaast is de Rijksoverheid op gebied van windenergienormen een plan-m.e.r. aan het uitvoeren voor het vaststellen van landelijke milieunormen voor windparken. In december 2021 is daar een Notitie Reikwijdte en Detailniveau voor opgesteld. Het duurt zeker tot medio 2023 voordat de nieuwe algemene omgevingsregels voor windturbines klaar zijn. Het is ons onduidelijk in hoeverre milieunormen zijn meegenomen bij het tot stand komen van uw beleidswijzigingen inzake windenergie. De gemeente Hardenberg stelt dat het gewijzigde beleid inzake windenergie zonder een zorgvuldig proces van milieubeoordeling niet geëffectueerd kan worden.
Tot slot
Graag verwijzen wij u naar onze brief als reactie op het Fundament voor de nieuwe Omgevingsvisie van 23 augustus 2022, met zaaknummer 377749 (bijlage 2). Hierin willen wij u attenderen op het potentiële risico voor het draagvlak van het beleid als de gemeente onvoldoende ruimte krijgt om mede invulling te geven aan de beleidskeuzes.
Als gemeente Hardenberg hebben met onze duurzaamheidsagenda zowel voor zon op dak, zon op land en voor windenergie altijd vooropgelopen. Wij hebben als gemeente en provincie in goede samenwerking windpark De Veenwieken ontwikkeld. We hebben de evaluatie van het gebiedsproces in uitvoering en daarmee blijven wij in lijn met het participatieproces dat wij jaren geleden zijn gestart met de inwoners en bedrijven van de gemeente Hardenberg.
Als overheden staan we voor grote complexe opgaven op verschillende deelterreinen waaronder de energietransitie. Daarin zijn we als gemeente en provincie samen met onze inwoners en samenwerkingspartners verantwoordelijk voor de totstandkoming van de benodigde veranderingen. Een proces van participatie en acceptatie vanuit de samenleving is hierbij een belangrijke voorwaarde. En dat geldt zeker met het oog op democratische legitimatie voor de aanwijzing van gebieden voor windturbines.
We blijven ons inzetten om de nodige ambities van de RES West Overijssel te behalen en uit te voeren. We realiseren ons dat we dit alleen kunnen bereiken vanuit het goede gesprek met onze inwoners, bedrijven en samenwerkingspartners. Wij vertrouwen erop dat we onze goede samenwerking kunnen doorzetten in de komende periode. Wij zijn graag bereid om deze brief nader toe te lichten.
Burgemeester en wethouders van de gemeente Hardenberg,
Loco-secretaris, J. Jonker
Burgemeester, M.W. Offinga
