Raadsbegrippen

Actuele vragenronde

De actuele vragenronde is een onderdeel van de vergadering waarin raadsleden vragen kunnen stellen aan het college over actuele onderwerpen. Hiermee kan de raad kan hiermee informatie krijgen over een onderwerp. Of een maatschappelijke ontwikkeling onder de aandacht van het college brengen. Het moet hierbij gaan om onderwerpen waarvan de behandeling niet uitgesteld kan worden.

Agendacommissie

De agendacommissie bestaat uit raadsleden, de voorzitters en plaatsvervangend voorzitters van de oriënterende rondes, de griffier en de loco-griffier. De burgemeester is agendalid (krijgt alle stukken, is meestal niet aanwezig bij vergaderingen). 

De taak van deze commissie is de voorbereiding van de agenda´s voor de vergaderingen. Verder adviseert zij het presidium over de werkwijze van de raad, doet procedurevoorstellen en rapporteert aan het presidium over de voortgangsbewaking van moties, toezeggingen, schriftelijke vragen en dergelijke. Ook is agendacommissie verantwoordelijk voor bewaking van de jaarplanningen van de raad en het college.

Algemene beschouwingen

De algemene beschouwingen zijn de jaarlijkse besprekingen tussen het college en de gemeenteraad over de gemeentebegroting. In de gemeentebegroting staan plannen die het college van burgemeester en wethouders voor het volgende jaar aanbiedt. De raad stelt de begroting vast.

Amendement

Een amendement is een wijziging op een ingediend raadsvoorstel. Is een raadslid of -fractie het in grote lijnen eens met een voorstel? Maar keuren ze niet alles goed? Dan kan het raadslid of de fractie een amendement opstellen. Hierin wordt beschreven dat een onderdeel van het voorstel wordt verwijderd of veranderd. De raad stemt over het amendement voordat het voorstel zelf in stemming wordt gebracht. Wanneer een meerderheid van de raadsleden het amendement steunt, wordt het aangenomen en wordt het voorstel gewijzigd. Daarna wordt gestemd over het gewijzigde voorstel.

Beëdiging raadsleden

Raadsleden moeten voordat zij hun functie kunnen uitoefenen een ambtseed afleggen, waarin zij trouw aan de Grondwet beloven. Ze moeten verklaren dat ze om tot lid van de raad te worden benoemd geen gift of gunst hebben gegeven of beloofd en dat ze bij de uitoefening van hun ambt 'rechtstreeks noch middellijk' (via via) enig geschenk of enige belofte hebben aangenomen of zullen aannemen. Naar eigen keuze sluiten raadsleden deze eed af met de woorden: 'Zo waarlijk helpe mij God Almachtig' of 'Dat verklaar en beloof ik'.

Begroting

De begroting geeft een overzicht van de plannen voor het komende jaar en de kosten daarvan. Het college stelt de begroting op. De raad bespreekt de begroting en kan met amendementen wijzigingen aanbrengen en stelt de begroting vast.

Bestuursrapportage (berap)

Dit is een rapportage waarin het college de raad informeert over de onderwerpen zoals die in de begroting zijn afgesproken. De rapportage gaat over de stand van zaken en over de afwijkingen die worden verwacht ten opzichte van de doelstellingen in de begroting. Het kan gaan om beleidsmatige en om financiële afwijkingen. Het college maakt deze rapportage twee keer per jaar. De raad behandelt het in mei/juni en in december.

Burgemeester

De burgemeester is voorzitter van de gemeenteraad en van het college. Hij heeft zelf ook een aantal onderwerpen in portefeuille waarvoor hij verantwoordelijk is. Openbare orde en veiligheid is daar de belangrijkste van.

Bespreekstuk

Een bespreekstuk is een voorstel waarover in de raadsvergadering discussie plaatsvindt. Tenzij de gemeenteraad bij het vaststellen van de agenda aan het begin van de vergadering anders heeft beslist (er een hamerstuk van maakt).

Coalitie

De raadsfracties die wethouders leveren, noemen we de coalitiepartijen. Zij hebben (in de meeste gevallen) gezamenlijk een meerderheid in de gemeenteraad.

College van B&W

Het college van burgemeester en wethouders vormt het dagelijks bestuur van de gemeente. En zorgt voor de uitvoering van de besluiten die de gemeenteraad neemt en bereidt deze besluiten ook voor. Het college heeft ook veel eigen bevoegdheden. Het college moet verwantwoording afleggen aan de raad.

Controlerende rol

De raad heeft als taak het college en haar beleid steeds kritisch te volgen. En te bepalen of het college heeft gehandeld binnen de kaders en de beoogde doelstellingen van de raad. 

Samen met de beleidsevaluatie zijn de begroting, de bestuursrapportages en de jaarrekening hierbij belangrijke hulpmiddelen.

Democratische besluitvorming

Wijze van besluitvorming waarbij een gekwalificeerde of gekwantificeerde meerderheid beslist.

Dualisme

Door het dualisme (sinds 2002) is er een verschil in taak en rol van gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders. De gemeenteraad houdt zich niet meer bezig met het bestuur van de gemeente, maar richt zich op het stellen van kaders, het vragen van verantwoording en de volksvertegenwoordigende rol. Het college is belast met het bestuur van de gemeente.

Fractie

Raadsleden van één politieke partij vormen samen de raadsfractie.

Fractievoorzitter

De fractievoorzitter geeft leiding aan de fractie.

Geheimhouding

Voor bepaalde stukken kan de raad, het college of de burgemeester beslissen dat er geheimhouding wordt opgelegd. Iedereen die op één of andere wijze van deze stukken kennisneemt, moet de geheimhouding in acht nemen.

Hamerstuk

Een voorstel waarover in de raadsvergadering in principe geen discussie meer hoeft plaats te vinden, tenzij de gemeenteraad bij het vaststellen van de agenda aan het begin van de vergadering anders beslist. Een voorstel wordt een hamerstuk als de oriënterende ronde na de bespreking van het voorstel hier unaniem voor kiest.

Hoorzitting

Een bijeenkomst om de mening te horen van burgers, maatschappelijke organisaties en/of instellingen over bepaalde onderwerpen. In de regel wordt er geen discussie gevoerd tijdens een hoorzitting. Hoorzittingen (inspraak- of inloopbijeenkomsten) worden meestal door het college georganiseerd.

Ingekomen stukken

Elke twee weken krijgt de gemeenteraad een lijst van ingekomen stukken. Op deze lijst staan de ingekomen brieven vermeld die aan de raad zijn gericht. In de lijst wordt voorgesteld op welke manier de brieven moeten worden afgehandeld:

• de raad neemt kennis van de inhoud van een ingekomen stuk.
• de raad leg het stuk ter advisering voor aan het college;
  Het stuk komt terug op de aenda met een daarbij een raadsstuk waarin het college een inhoudelijk voorstel doet voor de afhandeling van de brief
• de raad let de brief ter afdoening voor aan het college;
  Het college mag zelf beslissen hoe ze de brief afhandelen. Het gaat dan vaak over onderwerpen waarvoor het college bevoegd is.

Initiatiefvoorstel

De meeste raadsvoorstellen komen van het college of soms van het presidium. Een raadslid kan zelf ook met een voorstel komen. Dit noemen we een initiatiefvoorstel. Het voorstel wordt door een raadslid gemaakt en ingediend en wordt op de agenda van de raad geplaatst. Vervolgens beslist de raad of het wordt aangenomen of verworpen.

Inspreken

Wilt u iets vertellen aan de gemeenteraad over een onderwerp? Dan kunt u inspreken tijdens een vergadering.

• Bij een raadsvergadering kunt u inspreken over een onderwerp dat op de agenda staat.
• Bij een oriënterende ronde hoeft het onderwerp niet per se op de agenda te staan.

Lees meer over hoe u kunt inspreken

Interpellatie

Een interpellatie is een zwaarwegend politiek instrument om politiek gevoelige onderwerpen aan de orde te stellen. Tijdens een interpellatiedebat stelt het raadslid een collegelid vragen over een bepaald onderwerp. Dit onderwerp is als zodanig niet geagendeerd. De vragen die het raadslid wil stellen moeten vooraf bekend zijn, zodat het college tijd heeft om zich voor te bereiden.

Interruptie

Interruptie is het in de rede vallen van iemand die in de vergadering aan het woord is.

Instrumenten raad

Om zijn kaderstellende, controlerende en volksvertegenwoordigende taken goed uit te voeren heeft de raad de volgende instrumenten:

• Het recht van amendement
• Het recht van motie
• Het recht van initiatief
• Het recht op het stellen van vragen
• Het recht op interpellatie
• Het recht van onderzoek/enquête
• Ambtelijke ondersteuning
• Rekenkamer

Motie

Een motie is een politieke verklaring over een onderwerp waarin een oordeel, wens of verzoek wordt uitgesproken. Dit kan gaan over een voorstel waar de raad een besluit over neemt, maar een motie kan ook gaan over een onderwerp dat niet op de agenda staat.

Een motie wordt altijd schriftelijk ingediend bij de voorzitter van de raad (de burgemeester). Het college is niet verplicht om een motie uit te voeren en kan de motie naast zich neerleggen. Wanneer een motie door een meerderheid van de raad wordt ondersteund, zal het college dit echter niet snel doen.

Motie van wantrouwen

Een bijzondere motie is de motie van wantrouwen. Dat kan een motie zijn waarin expliciet het vertrouwen in een wethouder of het college wordt opgezegd. Wanneer zo’n motie wordt aanvaard, dan treedt de wethouder af of kan daartoe worden gedwongen.

Het kan ook gaan om een motie waarin uitspraken worden gedaan die een wethouder als motie van wantrouwen opvat. In zo’n geval kan de wethouder zelf zeggen dat hij bij aanvaarding van de motie zal aftreden.

Oppositie

Dit zijn de raadsfracties die niet in het college vertegenwoordigd zijn.

Oriënterende rondes

Een voorstel wordt meestal eerst besproken in de oriënterende ronde. Het doel van een oriënterende ronde is het verzamelen van informatie en het vormen van een mening. Raadsleden kunnen vragen stellen aan de wethouder en in debat gaan.

Niet alle raadsleden zijn aanwezig bij een oriënterende ronde. Per fractie mag een aantal raadsleden meedoen. Fracties mogen zelf beslissen wie ze naar de vergadering sturen.

Er vinden twee rondes tegelijkertijd plaats; op dinsdagavond en om de week. Een en ander is geregeld in de Regeling oriënterende rondes. De agenda van de oriënterende rondes staat op de woensdag voor de vergadering in weekblad De Toren.

Plaatsvervangend voorzitter van de raad

De gemeenteraad wordt voorgezeten door de burgemeester. De burgemeester is ook voorzitter van het college. Het komt wel eens voor dat de burgemeester tijdens de vergadering moet optreden als lid van het college. Dan neemt de fractievoorzitter van de grootste fractie zolang de voorzittershamer van hem over.

Presidium

De fractievoorzitters vormen gezamenlijk het presidium. Het presidium houdt zich vooral bezig met procedures en het functioneren van de gemeenteraad in algemene zin. Het presidium wordt ambtelijk bijgestaan door de griffier. Ook de burgemeester zit bij de vergaderingen van het presidium.

Quorum

Om te kunnen vergaderen moeten minstens 17 raadsleden aanwezig zijn. Dit wordt een quorum genoemd. Wettelijk is bepaald dat een quorum bestaat uit de helft + 1 van het totaal aantal van 33 raadsleden. In Hardenberg gaat het dan om 17 leden.

Raadsvergadering

Tijdens de raadsvergaderingen neemt de raad besluiten over bespreekstukken en hamerstukken. Na behandeling in de oriënterende ronde wordt gekeken of het voorstel voldoende is besproken. Zo ja, dan komt het als hamerstuk op de agenda. Moet het stuk nog verder besproken worden? Dan komt het als bespreekstuk op de agenda.

Over een bespreekstuk kunnen de fracties met elkaar (en soms ook nog met het college) in discussie. Over een hamerstuk mogen ze alleen een korte stemverklaring gegeven. Stemt de meerderheid van de raad in met het voorstel? Dan is het aangenomen en kan het worden uitgevoerd. Stemt een meerderheid van de raad tegen het voorstel? Dan gaat het niet door.

De agenda van de raadsvergadering staat op de woensdag voor de vergadering in weekblad De Toren.

Raadsvoorstel

Een raadsvoorstel is een voorstel dat meestal wordt ingediend door het college van burgemeester en wethouders. Het voorstel wordt behandeld en besproken in de oriënterende rondes en raadsvergaderingen. Naast het college kan ook het presidium een raadsvoorstel indienen. Wordt een raadsvoorstel vastgesteld door de raad? Dan zorgt het college voor de uitvoering.

Rekenkamer

De gemeentelijke rekenkamercommissie Hardenberg heeft een onafhankelijke positie binnen de gemeente. Zij geven de raad een extra handvat bij haar controlerende taak. Ook heeft de rekenkamer een onafhankelijke controlerende taak voor het publiek. De basis voor de werkzaamheden van de rekenkamer is vastgelegd in de Gemeentewet en de Verordening Gemeentelijke Rekenkamer.

Schriftelijke vragen

Wil een raadslid meer informatie van het college over een genomen besluit of een bepaalde ontwikkeling? Dan kan het raadslid schriftelijke vragen stellen. Deze vragen moeten via de griffier bij de voorzitter van de raad worden ingediend.

De andere raadsleden en de lokale media worden ook geïnformeerd over de gestelde vragen. Het college kan de vragen schriftelijk of mondeling (in de eerstvolgende raadsvergadering) beantwoorden. Meestal worden de vragen schriftelijk beantwoord. De andere raadleden en de media krijgen hier dan ook een kopie van.

Stemmen inwoners

Eens in de vier jaar mogen de inwoners stemmen tijdens de gemeenteraadsverkiezingen. Dat kan in alle kieslokalen in de gemeente. Door middel van een stem kan een inwoner kiezen voor iemand of een partij door wie hij/zij denkt dat de belangen het beste vertegenwoordigd worden.

Stemverklaring

Een stemverklaring mag gegeven worden bij de stemming over een raadsvoorstel. Dit betekent dat een raadslid kort aangeeft waarom zijn partij voor of tegen het voorstel stemt.

Verkiezingen

Een gemeenteraadsverkiezing is een verkiezing waarbij de gemeenteraad van een gemeente wordt gekozen.

Wethouder

Een wethouder wordt benoemd door de gemeenteraad en is een bestuurder van de gemeente. Samen met de burgemeester vormen zij het college van burgemeester en wethouders, het dagelijks bestuur van de gemeente.

Elke wethouder is verantwoordelijk voor een aantal onderwerpen in zijn/haar portefeuille. Het maximum aantal wethouders hangt samen met het aantal inwoners van de gemeente en is mede-afhankelijk van de college-onderhandelingen.

Zetel

Een zetel is een plaats voor een raadslid in de gemeenteraad. Ieder raadslid heeft een vaste stoel in de gemeenteraad, een zetel, voor de periode waarvoor hij/zij is gekozen.

Deze zetels zijn gegroepeerd per partij. Hoewel de indruk ontstaat dat gemeenteraadsleden vaste plaatsen hebben, kunnen deze met elke verandering van de gemeenteraad wijzigen (bijvoorbeeld als iemand zich afsplitst van een partij, wordt de volgorde weer veranderd).

Het aantal zetels dat een gemeenteraad telt verschilt en wordt bepaald door het aantal inwoners dat een gemeente heeft.